Αισθητική, Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας

α) Ανακεφαλαίωση του προηγουμένου μαθήματος και προχώρημα στους επόμενους τρεις προσδιορισμούς της καλαισθητικής κρίσης. β) Συστηματική ανάλυση των βασικών σημείων των παρ. 6 έως 22 της Κριτικής της κριτικής δύναμης. Οι υποκειμενικοί όροι της αξίωσης για καθολικότητα των καλαισθητικών κρίσεων εντοπίζονται σε θεμελιώδεις, αναγκαίες και α πριόρι, λειτουργίες της διάνοιας και της φαντασίας για την συγκρότηση γνώσης που λειτουργούν εδώ παιγνιωδώς ως άσκηση της δημιουργικότητας και συνθετικής δύναμης των παραστικών μας δυνάμεων. Η καλαισθητική απόλαυση εξηγείται από αυτήν την εναρμονισμένη με την ίδια τους την φύση λειτουργία. Ως προς την αναφορικότητά τους οι κρίσεις αυτές αναγνωρίζουν την σκόπιμη οργάνωση του υλικού της εποπτείας χωρίς αναφορά σε σκοπούς εξωτερικούς, αλλά αναφέρονται σε μια εσωτερική σκοπιμότητα της ίδιας της παράστασης. Τέλος, τροπικά, οι καλαισθητικές κρίσεις διέπονται από την αναγκαιότητα μιας παραδειγματικά και υποκειμενικά σκόπιμης σύνθεσης. γ) Συγκεφαλαιώνοντας τα πορίσματα της Αναλυτικής του ωραίου στον Καντ διαπιστώνουμε ότι η καλαισθητική μας ικανότητα, θεμελιώνεται υπερβατολογικά στην α πριόρι δύμαμη της ανθρώπινης διάνοιας να συνθέτει υπό αρχές εσωτερικής σκοπιμότητας μορφές, ταυτίζεται με την ικανότητα με την λειτουργία των παραστατικών του δυνάμεων για συγκρότηση γνώσης εν γένει και εδράζεται στην δημιουργική δύναμη του αναστοχασμού, στην ικανότητα του ανθρώπινου πνεύματος να νομοθετεί στον ιδιο του τον εαυτό. Η ικανότητα αυτή σχετίζει την ανθρώπινη κριτική δύναμη, αλλά και την καλλιτεχνική δημιουργία με την μορφοπλαστική ικανότητα της ίδιας της φύσης.
Εξάμηνο: 6o 2014-12-16 01:29:27 856

Αισθητική, Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας

α) Συνοπτική παρουσίαση εμπειριστικών (Ντ. Χιούμ) και ορθολογιστικών (Α. Μπάουμγκαρντεν, Γκ. Φρ. Μάιερ) προσεγγίσεων της καλαισθησίας και του ωραίου. β) Εισαγωγή στην καντιανή θεώρηση και στην Κριτική της κριτικής δύναμης. Ο Καντ συνδέει την αντίληψή μας για το ωραίο τόσο με τις υποκειμενικές μας αντιδράσεις σε αισθητηριακά ερεθίσματα όσο και με κάποιου είδους διανοητικές διαδικασίες συνθέτοντας τις προηγούμενες από αυτόν αισθητικές παραδόσεις του εμπειρισμού και του ορθολογισμού. Στις καλαισθητικές κρίσεις συνδέεται η αίσθηση με την διάνοια κατά τρόπον, ώστε να δημιουργείται ως νέος, οντολογικά διακριτός χώρος πραγματικότητας: το πεδίο της ομορφιάς, που διαφέρει τόσο από το πεδίο της αντικειμενικής γνώσης, όσο και από το πεδίο του πράττειν, αλλά και από ο ιδιωτικό και ιδιοσυγκρασιακό πεδίο της αίσθησης. Η ανάλυση του Καντ βασίζεται, όπως και στις δύο άλλες Κριτικές του στην ανάλυση των κρίσεων, εδώ των “καλαισθητικών κρίσεων”, που εισάγονται εξ αρχής ως κρίσεις υποκειμενικές και αισθητικές, ως προς τα προσδιοριστικά τους σημεία κατά το ποιόν, το ποσόν, την αναφορά και τον τρόπο. γ) Στον κατά το ποιόν προσδιορισμό της (παρ. 1 έως 5) η καλαισθητική κρίση χαρακτηρίζεται από τον όρο της “ανιδιοτελούς ευχαρίστησης” και διαφοροποιείται βάσει αυτού τόσο από τις κρίσεις για το ευχάριστο όσο και από τις κρίσεις για το αγαθό.
Εξάμηνο: 6o 2014-12-15 01:32:51 1273

Αισθητική, Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας

α) Ανακεφαλαίωση προηγούμενου μαθήματος και μετάβαση στην διερεύνηση των όρων ενότητας του μύθου και τελειότητας της παριστώμενης πράξεως. β) Αναλύονται οι όροι (τυπικοί και περιεχομένου) που απαιτούνται για την επίτευξη του έργου της τραγικής μιμήσεως. Με αφετηρία την ανάλυση των όρων “τέλειον”, “έν”, “όλον”, “παν” σύμφωνα με το βιβλίο Δ' των Μετά τα Φυσικά, οι όροι αυτοί εξηγούνται στα συμφραζόμενα του Περί Ποιητικής ως τεχνικοί και τυπικοί όροι, βάσει των οποίων ο Αριστοτέλης ορίζει την τελειότητα της πράξης, που αποτελεί το αντικείμενο της μίμησης, από την μία πλευρά, και την ενότητα του μύθου, που αποτελεί την καθοριστική αρχή για την συγκρότηση του αντίστοιχου μιμήματος, από την άλλη πλευρά, ώστε να έχει καλώς η ποίησις. Στην συνέχεια διερευνάται, πώς εξασφαλίζεται επί του περιεχομένου η απαιτούμε η ενότητα του μύθου στην τραγωδία, πράγμα που στον Αριστοτέλη συσχετίζεται με την αναγκαιότητα ή το εύλογον της ακολουθίας των επί μέρους πράξεων των προσώπων. Το τελευταίο στοιχείο αποτελεί και την εγγύηση της γνωστικής λειτουργίας της μιμητικής παρουσίασης: η τραγωδία φανερώνει πράγματα, όπως αυτά είναι αναγκαίο ή εύλογο να συμβαίνουν στους ανθρώπους, που αντιστοιχούν δηλαδή σε καθολικές αλήθειες για την ανθρώπινη φύση. Η αναγκαιότητα που διέπει την ακολουθία των επί μέρους πράξεων στην τραγωδία διαφοροποιεί την δραματική ποίηση ως “φιλοσοφώτερη” από την ιστορία, που καταγράφει μεμονωμένα γεγονότα, όπως αυτά τυχαίνει να συμβούν.
Εξάμηνο: 6o 2014-11-25 01:22:36 784

Αισθητική, Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας

α) Ανακεφαλαίωση του προηγουμένου μαθήματος και μετάβαση στο παράδειγμα της τραγωδίας. β) Εκείνο που ενδιαφέρει στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού είναι η θεωρία της μίμησης όσον αφορά στην ποίηση γενικά [και τα έργα των μιμητικών επιτηδευμάτων, ακόμη γενικότερα]. Για τον σκοπό αυτόν γίνεται κατά αρχάς μια συστηματική επανάληψη της διαίρεσης των τεχνών βάσει των τριών καθοριστικών κριτηρίων του ποιού τους: των μέσων, των τρόπων και των θεμάτων/αντικειμενων της μίμησης. Στην συνέχεια εξετάζεται η ποιητική τέχνη της τραγωδίας ως μια συγκεκριμένη και συστηματική εφαρμογή αυτής της μεθόδου προσδιορισμού των ειδοποιών χαρακτηριστικών της. Αναλύεται ο ορισμός της τραγωδίας με γνώμωνα τα τρία αυτά καθοριστικά χαρακτηριστικά. Αναδεικνύεται ο καθοριστικός ρόλος του μύθου για την συγκρότηση της μίμησης που θα επιτρέψει στην τραγική ποίηση να συγκροτήσει κατάλληλα το “μίμημα”, ώστε να επιτελέσει το έργο της. Αναδεικνύεται το αίτημα της ενότητας του μύθου ως αναγκαία και ικανή προϋπόθεση για την φανέρωση μιας τελείας πράξης, ως αντικειμένου της δραματικής μίμησης.
Εξάμηνο: 6o 2014-11-18 01:37:55 866

Αισθητική, Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας

α) Ανακεφαλαίωση των θεωρήσεων του Πλάτωνος και εισαγωγική μετάβαση στην Περί Ποιητικής (τέχνης) θεωρία του Αριστοτέλη. β) Ο Αριστοτέλης στο Περί Ποιητικής διαφοροποιείται από την θέση του Πλάτωνα σχετικά με την ποίηση καθώς στο ερώτημα, αν η ποίηση είναι «τέχνη» η απάντησή του είναι καταφατική: η ποίηση έχει σχέση με την διαδικασία της γνώσης και ο ποιητής ακολουθεί “μέθοδον” για να επιτύχει στο έργο του. Η ποιητική τέχνη υπάγεται στην μίμηση, στην οποίαν ο Αριστοτέλης αποδίδει ανθρωπολογική σημασία: είναι φυσική καταβολή του ανθρώπου και σχετίζεται με την διαδικασία της μάθησης. Ο ποιητής χρησιμοποιεί συγκεκριμένα μέσα και τρόπους παράστασης και αποσκοπεί στην μιμητική φανέρωση συγκεκριμένων θεμάτων αναλόγως του είδους της ποίησης. Η ποίηση ορίζεται μέσω του μιμητικού της έργου και όχι μέσω εξωτερικών μορφολογικών χαρακτηριστικών, όπως π.χ. ο έμμετρος λόγος.
Εξάμηνο: 6o 2014-11-11 01:12:40 1081

Αισθητική, Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας

Ο διάλογος Κρατύλος έχει ως θέμα του την προέλευση, την λειτουργία και την αναφορικότητα της γλώσσας στην πραγματικότητα, την οποίαν χαρακτηρίζει γενικά ως “δήλωση”, δηλαδή “φανέρωση”. Στο πλαίσιο αυτό ο Πλάτων διακρίνει δύο ειδών δηλώσεις: την μίμηση και την ονομασία. Η μίμηση φανερώνει το δηλούμενο με την ίδια την μορφή της, καθώς ο μιμούμενος ομοίωνει στοιχεία της όψης του με την εξωτερική μορφή του δηλουμένου, (αντίθετα η ονομασία δηλώνει την ουσία των πραγμάτων και είναι σαν να μιμείται την εσωτερική τους, μη-αισθητή μορφή). Παρόμοιος ορισμός της μίμησης ως ομοίωσης με αισθητά μέσα με το αντικείμενο που μιμούμαστε, δίδεται και στο Γ΄ της Πολιτείας. Στο Ι' της Πολιτείας οι ποιητές και όλοι όσοι δηλώνουν παραστατικά τα πράγματα ονομάζονται μιμητές. Η δηλωτική λειτουργία τους εξηγείται μέσω της αναλογίας με την λειτουργία ενός καθρέφτη: πρόκειται για παθητική αντανάκλαση εξωτερικών όψεων των πραγμάτων που δεν απαιτεί καμία αληθή γνώση για αυτά. Οι μιμήσεις των ποιητών, των ζωγράφων κλπ. κατατάσσονται οντολογικά στην “τρίτη θέση από την αλήθεια” κατά τον Πλάτωνα ως μιμήσεις μιμήσεων, αφού και τα ίδια τα αισθητά θεωρούνται μιμήσεις των ιδεών. Από πλευράς φιλοσοφίας της τέχνης έχουμε εδώ, αν και με αρνητικό πρόσημο, έναν πρώτο αναλυτικό διαχωρισμό της παράστασης από το εκάστοτε πρότυπο, Αυτό αποτελεί μια εννοιολογική διάκριση, ιστορικά σημαντική για τον οντολογικό προσδιορισμό της ποίησης και του ωραίου.
Εξάμηνο: 6o 2014-10-27 01:07:23 1259

Αισθητική, Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας

Στον διάλογο Ιων, που ανήκει στους πρώιμους πλατωνικούς διαλόγους, έχουμε μια πρώτη διερώτηση του ζητήματος της σχέσης της ποίησης προς την γνώση, που είναι κεντρικό στον προβληματισμό του Πλάτωνα. Συζητείται το ερώτημα κατά πόσον αυτό, στο οποίο επιτηδεύονται οι ραψωδοί (κατ΄επέκτασιν και οι ποιητές) απαιτεί έλλογη γνώση, ώστε να θεωρείται “τέχνη”, με την έννοια που έχει ο όρος στην αρχαιότητα. Ο διάλογος αποκαλύπτει την ενθουσιώδη και μη έλλογη, συμπαθητική σχέση του ραψωδού και του ποιητή με τα πράγματα, τα οποία παρουσιάζει παραστατικά ομοιάζοντας τον εαυτό του με αυτά, κατεχόμενος από θεία δύναμη. Χωρίς να αναφέρει τον όρο, ο Πλάτων διακρίνει κατ΄αυτόν τον τρόπο τα επιτηδεύματα των ποιητών και των ραψωδών ως μιμητικές δραστηριότητες, τις οποίες συσχετίζει με το πάθος και τις διαχωρίζει από έλλογες γνωστικές διαδικασίες που απαιτούν μέθοδο και καθολικότητα όπως είναι η “τέχνη” και η “επιστήμη”.
Εξάμηνο: 6o 2014-10-21 01:17:55 1144

Αισθητική, Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας

Στον διάλογο Ιων, που ανήκει στους πρώιμους πλατωνικούς διαλόγους, έχουμε μια πρώτη διερώτηση του ζητήματος της σχέσης της ποίησης προς την γνώση, που είναι κεντρικό στον προβληματισμό του Πλάτωνα. Συζητείται το ερώτημα κατά πόσον αυτό, στο οποίο επιτηδεύονται οι ραψωδοί (κατ΄επέκτασιν και οι ποιητές) απαιτεί έλλογη γνώση, ώστε να θεωρείται “τέχνη”, με την έννοια που έχει ο όρος στην αρχαιότητα. Ο διάλογος αποκαλύπτει την ενθουσιώδη και μη έλλογη, συμπαθητική σχέση του ραψωδού και του ποιητή με τα πράγματα, τα οποία παρουσιάζει παραστατικά ομοιάζοντας τον εαυτό του με αυτά, κατεχόμενος από θεία δύναμη. Χωρίς να αναφέρει τον όρο, ο Πλάτων διακρίνει κατ΄αυτόν τον τρόπο τα επιτηδεύματα των ποιητών και των ραψωδών ως μιμητικές δραστηριότητες, τις οποίες συσχετίζει με το πάθος και τις διαχωρίζει από έλλογες γνωστικές διαδικασίες που απαιτούν μέθοδο και καθολικότητα όπως είναι η “τέχνη” και η “επιστήμη”.
Εξάμηνο: 6o 2014-10-14 01:25:07 2427